Fredor

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
En Teruel fa muita fredor d'hibierno, por lo que ye común a cayida de nieu.
Un conchelador saca la calor d'os alimentos y la forachita por dezaga.

A fredor[1] u fridor (d'o latín frigĭdus)[2] ye en fisica l'ausencia de calor. No tién por tanto unidat de mesura particular, ya que lo que se puet mesurar, asinas como ixo a on que podemos observar fenomenos u emplegar tecnolochía, ye a calor. De feito, cuan parlamos d'enfriar u de dar fredo, de conchelar, refricherar, etc. lo que somos fendo realment ye sacar a calor. O fredo absoluto ye alavez l'ausencia total y absoluta de calor, un concepto ideyal que correspondería a os zero graus kelvin y que de momento no s'ha trobau que pueda ocurrir en dengún puesto de l'universo.

En biolochía y psicolochía parlamos de tener fredo, de climas fredos, etc. cuan nos referimos a temperaturas prou baixas pa que o cuerpo tienga lo que reconoixemos como sensación de fredo, con respuestas que pueden incluyir tremolons, arizons, etc. Y de calor cuan son prou altas pa que sintamos a sensación de calor, que puet provocar sudor y atras respuestas de protección. En plastica, as colors fredas son mas que mas a gama d'azuls, y tamién colors amanaus, como bels verdes y vrioletas. Istas colors gosan esprisar-nos culturalment fredor, pero tamién paz, calma, relaixamiento.

  1. (an) Silbia Garcés Lardiés,Francho Rodés Orquín:Un borguil de parolas.Bocabulario dialeutal escolar, Gubierno d'Aragón, 2006, ISBN 84-689-7358-0, p.31
  2. (es) Francho Nagore Laín: Vocabulario de la Crónica de San Juan de la Peña (versión aragonesa, s. XIV), Universidat de Zaragoza, 2021, ISBN 978-84-1340-315-1, p.248

© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search